جهاد دانشگاهی بیشتر به علوم انسانی توجه کند
تاریخ انتشار: ۲ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۵۹۸۸۵
نویسنده کتاب «روایت حکمت؛ گفتوگوهایی درباره تاریخ فلسفه اسلامی»، ضمن اشاره به گسست نسل جدید از سنت اظهار کرد: پیشتر در جهاد دانشگاهی توجه به علوم انسانی خیلی بیشتر بود، ولی امروز باید بیشتر روی این مسئله کار کنیم.
به گزارش ایران اکونومیست، نشست معرفی و نقد کتاب «روایت حکمت؛ گفتوگوهایی درباره تاریخ فلسفه اسلامی» اثر عبدالله نصری، با حضور نویسنده کتاب؛ غلامرضا ذکیانی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی؛ قاسم پورحسن، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نویسنده کتاب در ابتدای این نشست گفت: این کتاب بار اول سال ۷۹ منتشر شد. در دهه هفتاد قرار بود کنگرهای درباره ملاصدرا آغاز شود. در آن زمان بنده پیشنهاد کردم ما قبل از اینکه از ملاصدرا شروع کنیم باید زمینههای فکری را بیان کنیم، مثلا دوره مختصری از تاریخ فلسفه اسلامی، از آغاز داشته باشیم تا به ملاصدرا برسیم. به همین جهت جلد اول این کتاب درباره تاریخ فلسفه است و جلد دوم درباره ملاصدرا است.
نصری به ضرورت توجه به علوم انسانی اشاره کرد و گفت: پیشتر در جهاد دانشگاهی توجه به علوم انسانی خیلی بیشتر بود، ولی امروز باید بیشتر روی این مسئله کار کنیم. از وقتی جهاد دانشگاهی شکل گرفت و پروژههایی انجام شد، هر چه جلو آمدیم با توجه به موفقیتهایی که در بعضی قسمتها به دست آمد ولی به این بعد توجه کمتری شود و من امیدوارم فکری اساسی برای آن شود.
وی افزود: ما باید به سنت خودمان خیلی توجه داشته باشیم. در حال حاضر نسل جوان دارد فاصله شدیدی از سنت میگیرد. در دانشگاهها شاید نسبت به رشتههای غیر علوم انسانی خیلی حساس نباشیم، ولی باید در علوم انسانی حساس باشیم. درست است همهاش عوامل معرفتی ندارد و عوامل غیر معرفتی هم در این زمینه دخیل هستند ولی ما که نمیتوانیم همه آنها را حل کنیم. در عین حال این مراکز میتوانند به این مسئله توجه بیشتری کنند. این سنت، هم باید نقاط مثبتش مورد تاکید قرار گیرد و هم جنبههایی که دارای اشکال است اصلاح شود. در عین حال سنت باید معبری باشد تا به مسائل جدید توجه کنیم.
نصری افزود: در زمان تدوین این کتاب یک محدودیت برای نگارش کتاب وجود داشت از جمله اینکه در برخی گفتوگوها با مهمانان برنامه مطالبی بیان میشد که ربطی به گفتوگوی ما نداشت. گاهی اوقات باید تلاش میکردم پرسش را به گونهای تبیین کنم که کارشناس برنامه در چارچوب موضوع بحث صحبت کند و از آن بیرون نرود. این از معضلاتی بود که ما داشتیم. نهایتا باید عرض کنم این کتاب، کتاب خوشخوانی است و کسانی که میخواهند با تاریخ اندیشه و تفکر آشنایی پیدا کنند این اثر را مطالعه کنند.
در تاریخ فلسفه خلأ جدی داریم
در ادامه نشست، پورحسن به نقد کتاب پرداخت و گفت: ما در باب تاریخ فلسفه خلا بزرگی داریم. به حجم کتابهایی که نوشته شده نگاه نکنید. در این حوزه دو سنخ کار انجام شده است؛ یکی کار مستشرقان است و دیگری کار محققان عرب که به نظر من در بین همه آنها کاری که مصطفی عبدالرازق انجام داد دقیقتر است. در کشور ما نیز تاریخ فلسفه کمابیش نوشته شده ولی افراط و تفریطها بسیار بالا است مثلا در یک کتاب سه جلدی، مباحث از وسط فلسفه اسلامی آغاز میشود. بنابراین ما در حوزه تاریخ فلسفه نیاز به کار دقیق منضبط روشمند داریم که تاکنون شکل نگرفته ولی کتاب دکتر نصری میتواند بخشی از تاریخ فلسفه تلقی شود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: نکته دیگر اینکه این دو جلد که چاپ شد امهات سنت عقلی دنیای اسلام را پوشش داده است ولی شاید بیشتر شفاهیمحور است یعنی اگر پژوهشگری بخواهد به این کتاب مراجعه کند هم با قلم روان و مباحث گسترده روبرو است و هم فقدان ارجاع به منابع. در مجموع دکتر نصری مجموعه خوبی فراهم کردند که مرور خوبی بر مباحث فلاسفه اسلامی است.
وی در ادامه به بیان ملاحظات خود پیرامون کتاب پرداخت و گفت: اولین مسئله این است؛ انتظار دارم دکتر نصری مقدمه طولانیتر و مبسوطتری برای کتاب بنویسد، گرچه همین مقدمه هم نشان داده ساختار بحث چگونه است. نکته بعد اینکه دوره اول که دوره ترجمه است دوره مهمی است. در لابهلای بحثها نکاتی در این رابطه اشاره شده ولی اساتیدی که مورد گفتوگو قرار گرفتند متخصص این حوزه نبودند. مسئله سوم خود فیلسوفان هستند که درست انتخاب شدند. حداقل در جلد اول نحوه انتخاب آنها منطقی است ولی جای برخی فلاسفه، خصوصا فلاسفه مکتب شیراز خالی است و باید بیشتر به این مسئله پرداخته میشد. همچنین بهتر بود تفکیکی میان حوزه فلسفه و حوزه کلام صورت میدادند، چراکه جریان کلامی ما مهم است. شاید اگر دکتر نصری الآن دست به این کار میزد حتما به جریانهای کلامی میپرداخت. اینها بحثهای ساختاری بود.
پورحسن تأکید کرد: یک اشکالی که دکتر نصری به آن اشاره کردند این است گاهی سوالهای ایشان بهتر از پاسخها است. این نشان میدهد استادی که دعوت شده صاحب کرسی نیست. مثلا دکتر اعوانی در ابن سینا مطالعه دارد، ولی در کندی صاحب تخصص نیست؛ بنابراین در بخش کندی دوازده مورد اشکال نوشتم. اگر دکتر نصری کتابی جدا بنویسد به این نکات اشاره دارد ولی چون استاد مورد مصاحبه صاحب کرسی نیست این مشکلات وجود دارد. در بخش فارابی هم با همین مشکل مواجه هستیم. مثلا در باب نفسشناسی فارابی به تفاوتهای دیدگاه فارابی و ارسطو اشاره نشده در حالی که یکی از مهمترین دستاوردهای فارابی است. در بخش ابن سینا نیز حجم اشکالاتم زیاد است. در غزالی نیز نیاز به مقدمه دارید که در آن توضیح دهید با کدام غزالی روبرو هستیم. برای کسانی که کتاب را میخوانند باید سه دوره زندگی غزالی از هم تفکیک شود.
جای خالی مباحث گفتمانی در کتاب
ذکیانی نیز در این نشست گفت: همچنانکه اشاره شد ما در موضوع تاریخ فلسفه خلا جدی داریم. کارهای مستشرقین مشکلات خاص خود را دارد، مثلا تا ابن رشد تمام میکنند. کارهای خودمان هم چندان جدی نیست. کارهای عربها هم ایراداتی دارد، ولی این کتاب در موقعیت خودش آن خلا را تا حدی جبران کرده است. انصافا اگر کتاب را دیده باشید یک جاهایی کاملا مشخص است دکتر نصری به عنوان مصاحبهکننده از مصاحبهشونده بالاتر است یعنی سوالات کاملا پخته، هدایتشده و از روی آگاهی بوده است.
وی افزود: یکی دیگر از ویژگیهای دکتر نصری این است که خیلی حرفهای بحثها را ادامه دادند. ایشان در خیلی از این موضوعات متخصص هستند، لذا اکثر مباحث را به خوبی ادامه دادند و تقریبا تمام سوالات ادامه پاسخ طرف مقابل است. از این جهت هم این مجموعه کمنظیر است. ایشان یک جاهایی اظهارات علمی را نقد میکنند و این بر غنای مجموعه افزوده است.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: من میخواهم چند پرسش از دکتر نصری بپرسم. شما چقدر تحت تاثیر طرف مقابل بودید که منجر شده برخی مباحث ابتر بماند؟ اگر امروز مصاحبه میکردید باز هم آن افراد را انتخاب میکردید؟ آیا این سوالات را میپرسیدید و آیا این روش بحث را انتخاب میکردید؟ خودم میتوانم حدس بزنم پاسخ دکتر نصری چیست. نکته بعد اینکه بحث کلام ما در حوزه آکادمیک و حتی حوزههای علمیه به شدت مغفول است یعنی حداکثر چیزی که دانشجویان میخوانند کشف المراد است در حالی که کشف المراد کتاب اصلی ما نیست و برای قرن هفتم است. قبل از آن باید بینید شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی چه آثاری نوشتند. من هم این ضعف را در این مجموعه احساس میکنم.
ذکیانی ادامه داد: نکته دیگر اینکه مباحث گفتمانی در تاریخ فلسفه ما به شدت مغفول است. گفتمان شامل مباحث معرفتی و غیر معرفتی میشود ولی منظور من مباحث غیر معرفتی است مثل مباحث سیاسی، شیعه و سنی، مباحث اجتماعی و ... است. این نگاه، نگاه گفتمانی است و تاثیر گفتمان در پیدایش آرای فلسفی را در این کتاب کمتر میبینیم.
منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی ، علوم انسانی
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی علوم انسانی استاد دانشگاه علامه طباطبایی علوم انسانی جهاد دانشگاهی فلسفه اسلامی تاریخ فلسفه دکتر نصری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۵۹۸۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
استاد مطهری؛ فیلسوف یا متکلم؟!
کتاب دو جلدی «طهور در ساغر» به قلم حسینعلی رحمتی است که این اثر برای آشنایی جوانان با منظومهی فکری استاد مرتضی مطهری منتشر شده است.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، چهلوچهار سال از شهادت استاد مرتضی مطهری میگذرد؛ چه چیزی باعث شدهاست هنوز آثار ایشان تجدید چاپ شود و تمامی رهپویان اندیشه به این آثار توجه داشتهباشند؟ تاریخ هر چیزی را به راحتی در خود نگاه نمیدارد و به نسلهای بعدی منتقل نمیکند. باید کاوش کرد چه چیزی شهید مطهری را در این جایگاه قرار دادهاست و سخنان او همیشه تازه بودهاست؟
معلم شهید در ایران معاصر، در هر دو عرصهی اندیشه و عمل سیاسیـاجتماعی تاثیر گذارده است. او در دو کانون اصلی تفکر و دو گروه مرجع در جامعهی ایران، یعنی در حوزههای علمیه و دانشگاه حضوری جدی داشت. در تمام این محافل یکی از محورهای اساسی بحثهایش فلسفه و موضوعات جدید کلامی بود؛ مقتضیات زمان را به خوبی فهم کرد و چراغ حکمت اسلامی را روشن نگاه داشت. او در زمان غلبهی اندیشهی غربی، به نقد فلسفهی غرب پرداخت و در حالی که مدافع فلسفهی اسلامی بود، هرگز از آداب و لوازم خلوص اندیشیدن خارج نشد. سخن گزافی نمیتواند باشد اگر بگوییم که شهید مطهری در گشودن راه فلسفهی اسلامی به مجامع علمی نقشی پررنگ داشت.
در سالهای پرالتهابی که مکتبها و نگرشهایی همانند مارکسیسم و ماتریالیسم در قالب گروهها و احزاب بر فعالان و مبارزان سیاسی تأثیر میگذاشتند، شهید مطهری با استفاده از آنچه نزد علامه محمدحسین طباطبایی آموختهبود، زیرساختها و مبانی فلسفی این نوع مکاتب را به چالش کشید و ضعفها و اشکالات آنها را در معرض دید و داوری جامعهی آن روز نهاد. نگارش آثاری چون «علل گرایش به مادیگری»، «اصول فلسفه و روش رئالیسم»، «نقدی بر مارکسیسم»، «مسئله شناخت»، «فلسفه تاریخ»، «فلسفه اخلاق» یک جهاد علمی بود که آثار عملی آن تا ایجاد روحیهی خودباوری در میان جوانان کارساز بود. از این رو جوانان این زمان نیز شایسته است به آثار ایشان از مسیرهای امن و استوار رو کنند. کانون اندیشه جوان چند اثر در خور توجه برای آشنایی جوانان با منظومهی فکری استاد مرتضی مطهری منتشر کردهاست؛ یکی از این آثار، کتاب دو جلدی «طهور در ساغر» به قلم حسینعلی رحمتی است.
بحث اصلی در جلد اول «طهور در ساغر» با این پرسش آغاز میشود: «مطهری را باید در زمرهی فیلسوفان به شمار آورد یا متکلمان؟». حسینعلی رحمتی برای پاسخدادن به این پرسش اذعان میکند باید تعاریف کلام و فلسفه، متکلم و فیلسوف و وظایفشان مشخص شود و همچنین شیوهی تفکر و عملکرد شهید مطهری نیز بررسی شود. بنابراین بیانکردن این تعارف و سلوک و عمل شهید مطهری در برابر هر کدام، وجههی همت نویسنده قرار میگیرد. او در جلد اول کتاب به تعریف فلسفه و زیست فیلسوفانه میپردازد؛ ابتدا تاریخ مختصری از فلسفه را بیان میکند سپس تعاریف را در دو جغرافیای فکری اسلامی و غرب پی میگیرد. در خلال بیان این دقایق، ظرافت رفتار و مشی فکری و در بیانی دیگر، روششناسی استاد مطهری در فلسفه آشکار میشود. این جلد از کتاب تا به حدی روان است که میتوان دانشجویان سال اولی رشتههای علوم انسانی را به خواندن آن ترغیب کرد؛ چراکه به مناسبت سیر در اندیشه فلسفی استاد مطهری، سیری هم در تاریخ فلسفه از یونان باستان تا معرفتشناسی انجام شدهاست.
جلد دوم کتاب «طهور در ساغر» با عنوان «سیری در اندیشههای کلامی استاد مطهری» دو ساحت زندگی یک انسان، یعنی ساحت شخصی و اجتماعی را بررسی میکند. کتاب با پرسش از چیستی دین و دلیل نیاز آدمی به دین آغاز میشود و با جاری شدن مفاهیم اختیار بشری و عدل الهی در فصل دوم، به سوی پرسش از آزادی میرود. پس از اینکه مبانی، مفهوم، جایگاه و اقسام آزادی بررسی شد، نسبت میان دین و آزادی و آسیبشناسی آزادی در برابر مخاطب قرار میگیرد. نویسنده در حالی این سیر را پیش میبرد که تفکر شهید مطهری در تمام سطحهای سخن پررنگ است و آشکار میشود.
فصل چهارم کتاب موضوع اخلاق و دینباوری را بررسی میکند. این فصل محل منازعه میان مکتبهای اخلاقی مهم دوران میشود. با این همه، آخرین فصل جلد دوم «طهور در ساغر»، تلاش میکند، دین را در آینهی فهم کند. در اینجا کتاب به پرسش نخست بر میگردد که مطهری یک فیلسوف است یا متکلم و به این مناسبت جریانهای مهم اندیشه در تاریخ اسلام را بازگو میکند و مهمترین شاخصهای فکری هر کدام را بر میشمرد.
کتاب «طهور در ساغر» را میتوان از دو منظر نگاه کرد: اول) کتابی برای آشنایی با منظومه فکری استاد شهید مرتضی مطهری، دوم) کتابی برای فهمیدن دقایق مهمی در سیر اندیشه از یونان تا ایران معاصر، سوم) کتابی برای آشنایی و فهمیدن چیستی کاربرد علوم عقلی، که به انتزاعیبودن متهم میشوند، در زندگی فردی و اجتماعی.
«طهور در ساغر» از سوی کانون اندیشه جوان در دو جلد به قلم حسینعلی رحمتی منتشر شدهاست. این کتاب در جلد اول به اندیشههای فلسفی استاد میپردازد و در جلد دوم به اندیشههای کلامی ایشان؛ این پرداختن و بررسی اندیشهها با رویکرد همآوایی میان منش و سلوک علمی استاد و تعاریف موجود از این دو دانش، پیش میرود.